Grensoverschrijdend gedrag of #metoo?

Wat is grensoverschrijdend gedrag? 

#Metoo? Grensoverschrijdend gedrag? Weet je niet wat er onder deze termen valt? Begin dan eerst even met het lezen van het artikel van WAT WAT over #Metoo.

Waarom is opkomen tegen grensoverschrijdend gedrag belangrijk?

In je vrijetijdsbesteding bevind je je in een veilige omgeving. Er is geen ruimte voor haat, discriminatie, racisme, pestgedrag en dus ook over grensoverschrijdend gedrag. Een plek waar die dingen niet welkom zijn noemen we een Safe Space.

Grensoverschrijdend gedrag komt meer voor dan we denken. Het gaat bv. het geven van ongepaste opmerkingen, het verzinnen van bijnamen op basis van uiterlijke kenmerken, ongewenst aanraken, iemand forceren om dingen te doen die die persoon niet wilt, enz. 

Hoe schat je grensoverschrijdend gedrag in?

Als er zich een grensoverschrijdende situatie voordoet kan je het Vlaggensysteem van Sensoa hanteren om een inschatting te maken of je stappen moet ondernemen.

Het vlaggensysteem heeft als doel:

• Seksueel gedrag van kinderen, jongeren en volwassenen objectief in te schatten.
• Seksueel gedrag te bespreken met de betrokkenen en anderen.
• Binnen je vrijwilligersploeg tot een betere afstemming te komen over de te volgen (pedagogische) lijn.
• Als groepsverantwoordelijke een visie en beleid uit te werken over seksuele gezondheid binnen je vereniging.

De 6 criteria zijn:

• wederzijdse toestemming
• vrijwilligheid gelijkwaardigheid
• leeftijd of ontwikkeling
• context
• zelfrespect

• Groene vlag: aanvaardbaar seksueel gedrag
• Gele vlag: licht grensoverschrijdend seksueel gedrag
• Rode vlag: ernstig grensoverschrijdend seksueel gedrag
• Zwarte vlag: zwaar grensoverschrijdend seksueel gedrag 

Bepaal je aanpak samen met je begeleidingsploeg. Stel een apart plan van aanpak op voor zowel slachtoffer, dader als voor je vereniging.

• Je kan het vlaggensysteem via Sensoa bestellen.
• Er is ook een vlaggensysteem dat je via Sensoa kan bestellen om gepast te reageren op seksueel (grensoverschrijdend) gedrag van kwetsbare kinderen en jongeren met bijvoorbeeld een seksueel trauma, een beperking of een andere seksuele ontwikkeling. Zoals bijvoorbeeld een andere genderidentiteit, seksuele oriëntatie of cultuur.   

Hoe reageer je op (seksueel) grensoverschrijdend gedrag?

Hier onder geven we een aantal voorbeelden van situaties die zich zouden kunnen voordoen in jouw organisatie. Deze dienen ter inspiratie, om beter te kunnen omgaan met situaties die zich effectief voordoen binnen jouw werking.  

VOORBEELD - Vier jongens van 10 storen herhaaldelijk andere kinderen met seksueel getinte gebaren en opmerkingen.

Ook na correctie blijven deze kinderen dat doen op onbewaakte momenten.

Beoordeel de situatie: Toets de situatie af aan de 6 criteria voor gezond seksueel gedrag. We beoordelen hier het gedrag van de jongens.

• Is er wederzijdse toestemming?
  Is er hier duidelijke wederzijdse toestemming? En beleven alle partijen er plezier aan?
• Situatie -> De getuigen van dit gedrag hebben hier niet om gevraagd, integendeel: de kinderen hadden gevraagd om dit niet meer te doen. Ze geven dus geen toestemming.
  
• Is er vrijwilligheid?
  Is er in deze situatie enige mate van dwang, druk of beloning aanwezig?
• Situatie -> De meisjes zijn onvrijwillig getuige. Ze kunnen in bepaalde contexten (school of club) ook niet zomaar kiezen om weg te gaan.
• Is er gelijkwaardigheid?
  Zijn beide partijen gelijkwaardig aan elkaar?
• Situatie -> De jongens zijn met een groep, de getuigen met minder. Er is dus een numeriek onevenwicht.
• Past het gedrag bij de leeftijd en ontwikkeling?
  Is het gedrag gepast binnen de leeftijd en ontwikkeling volgens onderzoek?
• Situatie -> Stoer doen hoort bij de ontwikkeling, maar het is niet de bedoeling om slachtoffers te maken.
• Kan het gedrag in deze omgeving en context?
  Stoort het gedrag niemand en wordt de privacy gerespecteerd?
• Situatie -> Dit gedrag is in geen enkele context oké.
• Wat is de impact?
  Wat is de impact van dit gedrag op de meisjes? Heeft dit gedrag ook negatieve gevolgen voor de jongens?
• Situatie-> De meisjes voelen zich geïntimideerd en zullen zich onveilig beginnen voelen. De jongens riskeren sancties.

Hoe reageer je op deze situatie?

Tegenover de jongens:

"Jullie maken seksuele gebaren en grapjes, de andere kinderen vinden dit niet leuk. We hebben al gevraagd dat niet meer te doen. En toch doen jullie verder. Daar maak ik me zorgen over. Grapjes maken mag, maar bij deze grapjes voelen de meisjes zich niet op hun gemak. Dit mag niet meer opnieuw gebeuren." Kondig vervolgens een sanctie aan als het opnieuw gebeurt.

Tegenover de meisjes:

"Wat die jongens doen is niet oké, goed dat jullie dit signaleren. We zullen afspraken maken zodat dit niet meer voorkomt." 

Algemene richtlijnen voor reageren bij rode vlag

• Stop het gedrag.
• Benoem of bevraag wat je ziet of hoort.
• Reageer empathisch: bespreek de gevoelens van alle betrokkenen.
• Bevestig de positieve aspecten van het gedrag.
• Leg uit waarom. Begrens het deel dat niet oké is en leg uit waarom.
• Maak afspraken. Verhoog het toezicht, heb aandacht voor nazorg en herstel.
• Confronteer de betrokkenen en verbied. Leg de consequenties uit.  

Bekijk het beleid in je organisatie

• Verhoog het toezicht, maak een analyse van de situaties waarin dit voorkomt.
• Ga in gesprek met de jongens en voorzie vorming hierover.
• Wil je na deze situatie het beleid van je organisatie bijsturen?
• Op www.grenswijs.be kan je op maat van je vereniging een integriteitsbeleid opstellen rond seksueel grensoverschrijdend gedrag, agressie of pesten. 

Meer info

Op www.sensoa.be vind je nog andere situaties:

• Jongens verplichten meisje tot seksuele spelletjes
• Jongens verkrachten meisje
• Twee jongens van 10 jaar laten hun erectie zien
• Tienermeisjes strelen elkaar
• Jongen en meisje van 15 jaar strelen elkaar in het kleedhokje
• Twee jongens van 11 en 17 jaar strelen elkaar in een kleedhokje van het zwembad