Hoe betrek je nieuwe vrijwilligers?

Op lokaal en op Vlaams niveau ontstaan er steeds meer samenwerkingen en netwerken op het vlak van diversiteit. Deze netwerken worden grotendeels bevolkt door professionals in het jeeugdwerk. Het blijkt moeilijk om mensen in een kwetsbare positie rechtstreeks te laten participeren aan deze professionele netwerken. Jonge jeugdwerkvrijwilligers zal je bijna nooit aan de tafel aantreffen.

Ook is het niet evident om mensen in een kwetsbare positie en jonge vrijwilligers in het jeugdwerk rechtstreeks met elkaar in contact te brengen of de netwerken rond de beide met elkaar te verbinden. Het blijven vaak twee aparte werelden, zoals dit praktijkvoorbeeld van Tumult, KIYO en U move 4 Peace illustreert. 

Als je kijkt naar de drempels die beide groepen ondervinden, dan lopen die nagenoeg gelijk voor beide:

• Schrik voor het onbekende
• Andere zorgen aan hun hoofd, andere prioriteiten, met zoveel bezig
• Beperkte draagkracht om er iets extra bij te nemen
• Zichzelf niet bekwaam voelen
• Niet goed weten hoe je contact legt
• De ‘andere’ moet maar meer moeite doen 

• Er is veel goede wil en interesse langs beide kanten.
• We moeten voorzichtig zijn met veralgemenen: er is een grote diversiteit, zowel bij mensen in kwetsbare positie als bij jeugdwerkorganisaties.
• We mogen de verschillen niet onderschatten, maar ook niet overschatten.
• In de concrete omgeving rond de jeugdorganisatie liggen bruikbare kansen: oudere vrijwilligers op zoek naar een nieuwe uitdaging, oud-leiding van de groep, betrokken ouders en steunfiguren van groep … zien het misschien wel zitten om bruggen te bouwen. 

Wat kan je doen?

Bretrek voogd(en)/ouder(s) 

Ouders die in armoede leven of ouders van kinderen met een ondersteuningsnood zijn in de eerste plaats ook gewoon ouders. We weten uit onderzoek dat ouders die minder vertrouwd zijn met het jeugdwerk met een aantal vragen zitten. Ze hebben nood aan meer informatie en communicatie. Vertrouwen en beeldvorming vormen daarbij uitdagingen. Het jeugdwerk staat voor de opdracht zorgen en vrees van ouders weg te nemen, ouders te overtuigen van de meerwaarde van jeugdwerk en mogelijks te hoge verwachtingen te doorprikken. 

Mensen samenbrengen

Persoonlijk contact werkt nog steeds het beste. Een eenvoudige, oprechte en informele ontmoeting tussen mensen kan erg motiverend zijn om mensen te verbinden met elkaar en binnen een samenwerkingsverband. De ‘ander’ krijgt een gezicht en blijkt ook maar een gewone mens.

Praktijkvoorbeeld: De jeugddienst van Gent zette op een informele manier een gesprek op tussen de jeugdwerkers en kansarme ouders die al ervaring hadden met jeugdwerk.

“De gespreksavond is een geslaagde manier om de leefwereld van vrijwilligers te verbreden. Er wordt immers niet ‘over mensen gepraat’, maar mét mensen. Arm zijn is immers geen identiteit. De noemer ‘mensen in armoede’ herbergt een enorme diversiteit aan mensen. Het is heel delicaat om drempels die mensen in armoede ervaren te benoemen, zonder te veralgemenen en dus te stereotyperen. Praten met verschillende mensen in armoede, leert dat je buiten je eigen referentiekader treedt en leert je communiceren, want wat voor iemand belangrijk is, vraag je best aan de persoon in kwestie.” (Jennifer Lamote, projectmedewerker Gent)

Voorbereiden of niet?

Vertrekken vanuit talenten, coaching op maat en aangepaste verwachtingen 

Uit de ervaringen en gesprekken die Tumult met andere jeugdverenigingen heeft, weten ze dat het niet altijd evident is om jongeren met een kwetsbare achtergrond of problematiek te betrekken in de vrijwilligersploeg. Bij Tumult leerden ze doorheen de jaren dat de sleutel tot succes het werken op maat is en ieders talent te bekrachtigen. Volgens Tumult kom je er niet als je van iedereen hetzelfde verwacht op hetzelfde moment. 

Sinds 2001 organiseert Tumult kadervormingscursussen. Ze bereikten hiermee vooral de middenklasse Vlaamse jongeren. Steeds meer konden ze ook jongeren met een vluchtverhaal betrekken. Zij sloten aan binnen de bestaande animatorcursus. Deze groep werd steeds groter en er was de nood om meer op maat te werken. Zo ontstond na enkele jaren een cursus specifiek voor jongeren die nieuw zijn in België, de startanimatorcursus. Zo werd er meer taalgericht gewerkt en leerden ze op een laagdrempelige manier kennis maken met het jeugdwerk. Om op ontmoeting in te zetten, gaat deze cursus door op hetzelfde tijdstip en plek als onze animator en hoofdanimatorcursus. Ze zetten ook in op voldoende uitwisseling tussen deze cursussen onderling. 

Deze jongeren kunnen tijdens de zomervakantie als (start)animator mee op kamp. Tumult verwacht van hen niet hetzelfde als diegene die een cursus animator volgden. Hoewel meegaan zeker niet vrijblijvend is en er een aantal zaken verwachten zoals inzet, enthousiasme, respectvol handelen... Ook tijdens de cursus wordt op aantal competenties gewerkt. Op een kamp krijgen ze de kans om hun talenten in te zetten waar ze willen en taken en verantwoordelijkheden op te nemen volgens hun eigen kunnen en wensen. Sommigen schitteren hierdoor op kamp als volwaardige animatoren. Het jaar nadien zien we velen van hen doorstromen naar de animatorencursus en behalen na een geslaagde stage hun attest animator.

De ondersteuning loopt gelijkaardig bij personen met een beperking. Zij organiseren een co-animatorcursus. Deze cursus is op maat van de deelnemers. Nadien worden zij ingeschakeld als vrijwilliger in de vereniging en nemen die taken op waar ze goed in zijn. Bij andere organisaties die zich inzetten voor kinderen en jongeren in een maatschappelijk kwetsbare situatie stromen meer deelnemers van hun kampen door naar een rol als vrijwilliger. Soms succesverhalen, anderzijds ook verhalen waarbij het moeilijker loopt. Zij merken dat ze steeds meer op maat moeten werken van de jongeren zelf. Net zoals je iedere vrijwilliger anders coacht, is dat bij jonge vrijwilligers met een specifieke achtergrond niet anders. Ook zij nemen immers graag een actieve rol op in de samenleving in de vorm van vrijwilligerswerk. Wanneer je iedere vrijwilliger benadert vanuit zijn talent en hun een rol laten opnemen op hun maat, kunnen zij als evenwaardige vrijwilligers aan de slag binnen je organisatie. 

Nieuwe vrijwilligers ontvangen 

Daarnaast zijn er ook organisaties die op zoek zijn naar vrijwilligers met een specifieke achtergrond zonder dat zij eerst deelnemer waren binnen hun organisatie. Bij Tumult worden de vrijwilligers met een vluchtverhaal van buiten de organisatie gezocht. Tumult zoekt deze jongeren zelf op en nodigt hen uit om als vrijwilliger aan de slag te gaan. Om hen op die rol voor te bereiden, volgen ze de cursus startanimator. We laten hen op een laagdrempelig manier deelnemen en hebben hierbij oog voor de vele mogelijke drempels die deze jongeren kunnen ervaren.