Goede praktijk: Erasmus Student Network - ontmoetingen opzetten zit in hun DNA

ESN is mijn tweede thuis geworden” – Een gesprek over cultuur, inclusie en de kracht van vrijwilligerswerk 

Erasmus Student Network, beter bekend als ESN, is vandaag een van de grootste studentenorganisaties van Europa. Maar wat doet ESN precies, hoe ontstond het, en waarom is het zo belangrijk voor de duizenden vrijwilligers die zich er elke dag voor inzetten? We spraken met Maria, die meer dan 7,5 jaar actief was binnen de organisatie – van lokaal buddy tot internationaal manager.

Wat betekent ESN eigenlijk?

“ESN staat voor Erasmus Student Network. Het ontstond eind jaren ’80 toen een paar Erasmusstudenten vonden dat uitwisselingsstudenten beter ondersteund moesten worden – niet alleen tijdens, maar ook na hun verblijf. Waar het precies begon? Sommigen zeggen Gent, anderen Utrecht, maar het internationale hoofdkantoor staat nog steeds in Brussel, waarschijnlijk door de nabijheid van Europese instellingen.” Hoewel ESN officieel een Europese organisatie is, reikt het netwerk inmiddels verder. “We breiden nu uit naar landen als Kazachstan, Marokko en Israël. Dus het blijft groeien, zeker nu internationale mobiliteit groter wordt.”

In 7,5 jaar doorliep jij bijna alle niveaus van ESN?

“Ik begon op lokaal niveau als vrijwilliger. Je wordt dan buddy van internationale studenten en helpt hen thuis te voelen in jouw stad. Daarna werd ik eventmanager, later voorzitter van mijn lokale sectie en vervolgens nationaal voorzitter. Op internationaal niveau werkte ik in de commissie Onderwijs en daarna als chair manager.” Die groei voelt natuurlijk: “Lokaal werk je met studenten, nationaal is het meer coördinatie, documenten en samenwerken met andere landen. Internationaal wordt het echt beleid.”

Waarom ESN zo belangrijk voor haar werd? 

“Ik wilde gewoon mensen rondleiden in mijn stad. Maar je ontmoet zóveel mensen van over de hele wereld dat het je blik verbreedt. Toen ik mijn eigen studentclub met ESN-label oprichtte, voelde dat bijzonder. Als sectie moet je internationale studenten ondersteunen en bepaalde waarden delen. We begonnen letterlijk van nul. Dat maakt het écht jouw project.”

Die internationale mix merk je overal binnen ESN. Hoe zo?

“Op lokaal niveau heb je het automatisch. Sommige secties ontvangen 400 studenten per semester. In Estland bijvoorbeeld was niemand van de lokale sectie eigenlijk Ests — ze kwamen overal vandaan.” 

"Maar op internationaal niveau draait het ook om beleid en waarden. We hebben een code of conduct en een arbitragesysteem voor als er conflicten ontstaan. Dat kan op lokaal niveau al gebeuren: studenten die botsen, culturele misverstanden… dan moet je bemiddelen.”

ESN profileert zich sterk als inclusieve organisatie. 

“We doen veel aan LGBTQIA+-bewustwording, campagnes, en soms zit er zelfs een Pride-bezoek in het programma van internationale evenementen. Natuurlijk verschilt dat per land: in Rusland bijvoorbeeld mag je niet openlijk promoten. Vrijwilligers kunnen aanpassen aan de realiteit, zolang ze de waarden delen.” Ook toegankelijkheid krijgt aandacht: “Er is een gids om evenementen inclusiever te maken, voor mensen met zowel fysieke als andere beperkingen. Toegankelijke locaties, promomateriaal dat leesbaar is voor kleurblinden, vragen in vrijwilligerssurveys over ondersteuningsnoden… We proberen constant beter te worden.”

En dat alles doe je vrijwillig, is dat niet zwaar?

"Het is zwaar werk, maar de sfeer is ontzettend bijzonder. Iedereen deelt dezelfde waarden, iedereen is vrijwilliger en steekt er zóveel tijd in. Soms slaap je bijna niet, maar je doet het graag.” Het internationale ESN-kantoor bestaat uit maar 10 à 15 werknemers. Onze directeur had twee jaar geen vakantie gehad. Dat toont hoe gedreven mensen zijn, maar het is soms té veel. Je hebt tijd nodig om het goed te doen.”

ESN draait niet alleen om activiteiten voor studenten: er zijn grote onderzoeks- en beleidsprojecten en dat over inclusie bijvoorbeeld, vertel eens.

Project Social Inclusion & Engagement: “Dat onderzocht barrières voor mobiliteit en ongelijkheden. We organiseerden een conferentie en werkten met grote datasets.” 

Green Erasmus: “Dit ging over duurzaam reizen binnen Erasmus+. De huidige 50 euro extra voor duurzame mobiliteit is te weinig; daar pleiten we voor verandering.” 

"Andere projecten die we hebben opgezet zijn Erasmus Generation Portal: informatie per stad, land, kostenniveau. Erasmus+ Grant Calculator: hoe duur wordt je verblijf? ESN Survey: 20.000 respondenten per jaar, essentieel voor beleidsadvies aan Europese instellingen. We zitten soms in adviesraden, jongerenraden of werken met nationale agentschappen. Europa wil harde data, en die leveren wij.”

Je stopt binnenkort als vrijwilliger maar hoe zie je de toekomst van ESN?

“Er zijn uitbreidingsplannen, maar we moeten ook realistisch zijn: tijdzones, visa, kosten… eerst moeten we stabiliteit terugvinden in landen zoals IJsland, Belarus en Rusland.” 

Tot slot: Heb je advies voor nieuwe vrijwilligers?

 “Het is een life changing experience. Als je de kans krijgt, doe het. Erasmus zelf verandert je, maar ESN nog meer. Je groeit enorm als persoon. En voor vrijwilligers: let op je mentale gezondheid. ESN is fantastisch, maar ook intens. Neem tijd voor jezelf.”