De samenleving verandert, wij groeien mee

Een beetje geschiedenis

Sinterklaas

Nicolaas van Myra, ook bekend als Sinterklaas of Sint Nikolaas, was een bisschop uit het huidige Turkije. Hij was een man die bekend stond om zijn goede daden en zijn zorg voor de armen. Zijn naamdag werd op 6 december gevierd op de christelijke kalender, wat naar verluidt zijn sterfdatum was. Door de tijd heen zijn er verschillende elementen uit zijn leven in het Westen overgedragen via literatuur, legendes en verhalen. Zo werd hij vaak afgebeeld als een witte man met een witte baard, gekleed in een rood gewaad met een wit kleed, en droeg hij een mijter als bisschop, samen met het kruis, de staf en het evangelieboek. In de loop van de tijd heeft het beeld van Sinterklaas een evolutie doorgemaakt. Van oorspronkelijk een gever van cadeautjes aan kinderen, werd hij later gezien als een strenge figuur die kinderen bestrafte. Maar uiteindelijk is hij geëvolueerd naar een vriendelijke figuur die geliefd is bij kinderen. In de moderne tijd heeft de televisiereeks "Dag Sinterklaas" uit 1992 een impact gehad op het beeld van Sinterklaas. Het kruis op zijn mijter werd vervangen door de letter S, wat een opvallende verandering was in zijn traditionele uiterlijk.

Begeleiders van Sinterklaas

Volgens de Katholieke traditie werden engelen Sinterklaas begeleid tijdens zijn reizen tussen hemel en aarde. Vroeger werden boemannen gezien als met maskers, hoorns en/of kettingen geklede figuren in het zwart. Tot 1850 verscheen Sinterklaas meestal alleen als een gever van cadeautjes, maar ook als een strenge figuur die kinderen bestrafte en angst aanjoeg. Soms werd hij zelfs afgebeeld met een zwarte duivel of boeman die kinderen sloeg. Daarna verscheen er in het kinderboek "Sint Nikolaas en zijn knecht" voor het eerst een 'knechtje, dat zwart is van kleur'. Vanaf dat moment nam de knecht de rol over van straffer en werden stoute kinderen in een jutezak gestopt. Deze knecht droeg ook een pagekostuum dat in de 16e eeuw werd gedragen door Moorse bedienden, die tot slaaf gemaakte zwarten waren die door de rijken werden gekocht. Tegenwoordig kennen we deze begeleider als Zwarte Piet. Tot 1930 had Sinterklaas slechts één Zwarte Piet als knecht zonder oorringen of zwart kroeshaar. Later werd Sinterklaas vergezeld door Zwarte Pieten met rode lippen, zwart kroeshaar en gouden oorringen. Soms werden ze zelfs afgebeeld als vastgeketend. De Pieten kregen ook specifieke taken, zoals pakjespiet, strooipiet, stafpiet, enzovoort. Vanaf 2014 verschenen er steeds meer roetpieten. Deze Pieten kregen roetvlekken door de schoorsteen, maar behielden soms ook nog steeds rode lippen, zwart kroeshaar en gouden oorringen. De rol van de Piet evolueerde van een knecht van Sinterklaas naar meer van een vriend. In de recente jaren zijn er allerlei soorten Pieten verschenen, zoals roetpieten, regenboogpieten en zelfs witte pieten. In de vernieuwde versie van de televisiereeks "Dag Sinterklaas" van 2019 werden verschillende nieuwe figuren/vrienden van Sinterklaas en Roetpiet geïntroduceerd, zoals bijvoorbeeld Ramon Iglesias, Conchita Garcia, Kneta Knieschijf, enzovoort.

Sinterklaasfeest van de toekomst

De kern van de Sinterklaastraditie draait om geven, zorg voor kinderen die het minder goed hebben, en de rol van ouderen. 

 Naar de toekomst toe kunnen we ons de volgende vragen stellen: 

• Kunnen we aan een kind beloven dat het alles krijgt wat het vraagt?
• Past het eindeloos geven van cadeaus wel bij de uitdaging rond het klimaat? 
• Waar komt het speelgoed vandaan en welke sociale onrechtvaardigheid hangt daarmee samen? 
• Heeft elk kind recht op speelgoed, en hoe kunnen we daar als maatschappij voor zorgen? 
• Welke pedagogische waarde willen we toekennen aan deze traditie? 
• Hoe kunnen we allemaal invulling geven aan de waarde van 'geven'?
• Hoe zorgen we ervoor dat iedereen in onze samenleving op een inclusieve manier wordt vertegenwoordigd? 
• Wat is de rol van ouderen in deze traditie? 
• Moet de "gever" altijd een witte man zijn? 
• Welke rol spelen grootouders in dit gebeuren en kan die rol nog verder worden uitgebreid? 

Deze voorbeelden tonen aan dat er ruimte is om de traditie op een inclusievere en duurzamere manier vorm te geven, waarbij we kunnen blijven vasthouden aan de kernwaarden van geven en zorg voor elkaar.