Diversiteit: maak ruimte voor het verschil

Op naar een meer reflectieve houding 

Aandacht hebben voor diversiteit gaat verder dan oog hebben voor specifieke doelgroepen zoals kinderen en jongeren met een migratieachtergrond, handicap … Het gaat over het zien van de diversiteit in al haar aspecten, de verschillende achtergronden en kenmerken te zien, de verhoudingen te spotten en meer nog te kijken hoe die verhoudingen jouw groep kunnen versterken. Met andere woorden: een reflectieve houding hebben en denken in kansen.

Als we er in slagen om verschillen in identiteit en positie als sterktes te benaderen, komen we uit bij gelijkwaardigheid. Jeugdwerk waar iedereen comfortabel zichzelf kan zijn, daar doen we het toch voor? We hebben daarin wel nog een weg af te leggen voor we dat bereiken. In 2014 bracht Demos het boek ‘Niet meer dan gelijkheid’ uit. Het geeft een antwoord op de betekenis voor superdiversiteit voor de jeugdwerksector. Het inleidend hoofdstuk kan je gratis downloaden.

Nood aan zelfbewustzijn

Diversiteit (willen) zien en erkennen vraagt zelfbewustzijn. De vraag is niet of je met diversiteit moet bezig zijn, wel hoe jullie het gaan aanpakken. Mogelijks geeft het een ongemakkelijk gevoel of brengt het heel veel vraagtekens met zich mee. Luvvie Ajayi Jones legt in deze Ted Talk over ongemak uit hoe waardevol het is om in die ongemakkelijkheid te blijven staan.  

Identiteit, een gelaagd concept

Binnen Komaf zien we identiteit als een gelaagd concept. Identiteit bestaat uit meerdere lagen, wat betekent dat er nooit één pasklaar antwoord is. We blijven ook daarom benadrukken dat het helpt om de complexiteit te zien al een proces. In het artikel over intersectionaliteit of kruispuntdenken geven we je verder tips hoe je dat proces met je groep vrijwilligers of colleg’s kan blijven volhouden en waarom het steeds de moeite loont om het te proberen. 

Het jeugdwerk als vrijplaats voor experiment, spel en engagement

In het publieke debat wordt er soms heftig gediscussieerd. Omgaan met al die verschillen leden en vrijwilligers vraagt een kritische en pragmatische houding.

• Kritisch: diversiteit is een realiteit waar je niet om heen kan. Een geëngageerde jeugdwerker wordt uitgedaagd om met beide benen in de wereld te staan. Dit gaat echter niet vanzelf. Onderwerpen die onder diversiteit vallen zullen af en toe wel een duidelijke positionering van je vragen, waar meningen snel kunnen veranderen. Volg de actualiteit, luister naar wat er leeft in je omgeving, praat erover met je collega’s, medeleiding en –vrijwilligers.
• Pragmatisch: vertrek vanuit wat er leeft in je groep. Kijk naar hoe je de thema’s die leven kan vertalen naar je groep, sta open voor de vragen van alle leden. Je hoeft niet meteen zware politieke debatten te voeren met je beweging, maar het helpt om attent te zijn. Je hoeft niet op alle vragen meteen een pasklaar antwoord te hebben. Soms is toegeven dat je het ook niet weet, maar wel samen op zoek wil gaan, het meest behulpzaam in drempels wegwerken en onaangename spanningen te vermijden.

We geloven in de kracht van jeugdwerk als vrijplaats van experiment, spel en engagement om hier een weg in te zoeken. Actief omgaan met diversiteit in je organisatie, beweging of lokale afdeling vraagt dus moeite en aanpassing van iedereen.

We delen graag enkele verhalen die duiden waarom het de moeite is om door te zetten:

• De blik van Joris en vroegere coördinator van Formaat vzw
• Nina en Mohammed van Uit de marge leggen je uit hoe diversiteit in het jeudgwerk niets nieuws is
• Merijn en Michael vertellen je hoe ze bij Chirojeugd Vlaanderen aan een anti-racismebeleid bouwden als begin van een proces. 

Binnen jouw werking: een gedragen visie

Neem jullie interne organisatie onder de loep. Breng ook actief stemmen van buitenaf naar binnen. Diversiteit vraagt veel inspanningen. Dit proces aanvatten en impact creëren, lukt enkel als jullie visie gedragen wordt doorheen je hele organisatie, in vorm, inhoud, thema’s en werking.

In de brochure “Macht herverdelen” vind je methodes om mee aan de slag te gaan.

“Vandaag worden samenlevingsvisies en -strategieën inzake culturele diversiteit nog grotendeels uitgedacht door een homogene groep geprivilegieerde witte burgers, wiens leefwerelden weinig tot geen raakvlakken hebben met de onderwerpen, geleefde ervaringen of culturele trauma’s van minder geprivilegieerde groepen. Deze groepen hebben een gebrek aan politieke, sociale en culturele macht en zelfbeschikkingsrecht.” 
- Uit de Brochure ‘Macht herverdelen’

“Inclusion is inviting those who have been left out (in any way) to come in, and asking them to help design new systems that encourage every person to participate to the fulness of their capacity as partners and members.”
(Forest & Pearpoint, 1992)

Vanuit de lens van ‘dekoloniseren’ kan je op een kritische manier kijken naar de diepgaande vooroordelen en overtuigingen die leven in je vereniging.

• Wat is dekolonisering?
• Hoe kan ik dekolonisering gebruiken in mijn groep of omgeving? Labo vzw biedt vormingen aan om samen tot bruikbare inzichten te komen
• Jihad en Lieven bieden informatie, vorming en campagnes voor een brede visie op dekolonisatie en antiracisme.  

Maak actief ruimte voor verschil