Informatie over de vrije tijd van kinderen en jongeren met een handicap of zorgbehoefte

Wil je er mee voor zorgen dat kinderen en jongeren met een handicap en/of specifieke zorgbehoefte kunnen deelnemen aan vrije tijd en jeugdwerk? Sta je ervoor open om na te denken hoe jouw werking deze groep kan bereiken en behouden? Of wil je meer weten over hoe je met andere werkingen interessante ontmoetingen en samenwerking kan organiseren? Misschien ben je wel op zoek naar wat de eerste stap daarbij is? Via dit artikel krijg je een overzicht van enkele inspirerende bronnen uit onderzoek en de praktijk! (1) 

Vind je in dit overzichtsartikel toch niet helemaal waar je naar op zoek bent? Of zijn er zaken die we kunnen toevoegen aan dit overzicht? Neem contact met ons op!

Informatie over de vrije tijd van kinderen en jongeren met een handicap en/of specifieke zorgbehoefte

• In het rapport ‘Vrij in vrije tijd’ van Ouders voor Inclusie en het Steunpunt voor Inclusie wordt beschreven welke drempels ouders ervaren bij het uitbouwen van een inclusieve vrije tijd voor hun kind met specifieke noden. Heeft elk kind wel effectief de vrije keuze om te doen wat hij of zij graag wil doen in die vrije tijd? Is het aanbod toegankelijk genoeg om een vrije keuze te kunnen maken? Hoeveel tijd schiet er zowel als kind of als ouders bijvoorbeeld nog over als je naast je school of job ook nog naar verschillende therapieën moet? Het ondersteunen van de kwetsbare positie van ouders moet hierbij een prominente plaats innemen. Ouders voor Inclusie schuift vijf concrete aanbevelingen naar voor: promoten van rolmodellen en inspirerende inclusieve verhalen; toegankelijke, ondersteunende diensten met kennis van zaken; een inclusief aanbod bij het eerste contact met een vrijetijdsaanbieder; een gedeeld partnerschap in de ondersteuning van hun kind; en het uitdagen en ondersteunen van organisaties in het realiserend van een inclusiebeleid én -praktijk (met extra aandacht voor gezinnen in een kwetsbare positie). 
• Daarnaast heeft Ouders voor Inclusie een webpagina met materialen en tools over hoe je kinderen en jongeren met een handicapsituatie (en hun ouders) kan ondersteunen. Tot slot kan je het filmverhaal van Wolf bekijken of luisteren naar het podcastverhaal van Lien en vele andere ouders. Naast ouders vinden steeds meer onderwijsprofessionals, jeugd- en sportverenigingen en werkgevers de weg naar Ouders voor Inclusie.
• Ook Oranje vzw zet in op de inclusie van kinderen en jongeren met een beperking. Oranje vzw voerde een exploratief en waarderend onderzoek over hun speelkansen binnen het vakantieaanbod in Gent: ‘Is er ook plaats voor mij?’. Zowel doorverwijzers, ouders en kinderen als de vrijwilligers en verantwoordelijken van vakantieorganisaties komen aan het woord. Oranje sluit af met concrete aanbevelingen voor (vakantie)organisaties (bv. cocreatie met zorgpartners), doorverwijzers (bv. inzetten op doorverwijzing naar het algemeen aanbod) en het lokale jeugdbeleid (bv. stimuleer samenwerkingen tussen doelgroepspecifieke en algemene werkingen). 
• Het Vrijetijdspunt van Oranje heeft met De Inclusietour een mooie en interactieve publicatie om na te gaan hoe inclusief jouw dienst of werking is. 
• De webpagina van de Vlaamse Dienst Speelpleinwerking biedt inspiratievragen, brochures en mappen, getuigenissen en andere tips en informatie om je werking toegankelijker te maken voor kinderen en jongeren met een beperking.

• ‘Beperking of niet, iedereen kan meedoen met de jeugdbeweging!’. Dat is de slogan van Doemamee. Denk je ‘da’s doenbaar?’ of ‘kan dat wel?’, afhankelijk van jouw antwoord kan je terecht bij Doemamee voor het Doemamee-spel, inspiratie en bijkomende hulpbronnen.

• Daarnaast biedt de toolbox van Konekt vzw inspiratie en handvatten om jouw organisatie inclusief te maken. Met een paar ingrepen maak je al een groot verschil in het toegankelijk maken van een evenement volgens Wouter en Kurt van Konekt vzw.

• De campagne ‘123 inclusie - Iedereen erbij’ wil er mee voor zorgen dat kinderen en jongeren met een beperking gemakkelijker een weg vinden naar het jeugdwerk, kinderopvang en sportclub. Je vindt er podcasts, talkshows en een poster die je kan omtoveren tot een kaartspel.

• Tot slot onderzochten onderzoeker Beno Schraepen en zijn collega’s de rol van het jeugdwerk binnen de vrijetijdsbesteding van kinderen en jongeren met een handicap. Zowel kinderen en jongeren met een beperking, ouders als vrijetijds- en jeugdwerkbegeleiders komen aan het woord. De onderzoekspublicatie concludeert met enkele krachten en knelpunten over het perspectief van kinderen en jongeren met een beperking (en hun context), hun beleving en de bruikbaarheid van het jeugdwerk binnen een divers vrijetijdsaanbod. De publicatie eindigt met enkele beleidsaanbevelingen voor het algemene jeugdbeleid (bv. een inclusief beleid betekent dat de vrijetijdsparticipatie voor alle kinderen en jongeren onder het jeugdbeleid valt), het lokale jeugdbeleid (bv. het lokale beleid dient in te zetten op sensibilisering van de lokale vrijetijds- en jeugdwerkingen), het welzijnsbeleid en het Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap (bv. de vrijetijdszorg dient te vermaatschappelijken) en het gewoon én buitengewoon onderwijs (bv. scholen kunnen een belangrijke intermediaire rol spelen in de vrijetijdsparticipatie en samenwerken met het algemene én specifieke aanbod). 
• Beno Schraepen schreef met medewerking van William Boeva recent ook het boek ‘Wat uitsluiting doet met mensen’. Ludo Serrien las het boek en schreef er een korte review over.
• Ook dit interview met Beno Schraepen en Koen Deweer van Konekt vzw over de inclusie van mensen met een handicap is de moeite waard.
• Grasduin op komaf.be gerust ook eens in de andere artikels over handicapsituatie en/of een specifieke zorgbehoefte 

Voetnoot

(1) We hebben ervoor gekozen om de inspiratiebronnen op te delen per ‘doelgroep’. Toch is het belangrijk om je ervan bewust te zijn dat elke doelgroep een verzameling is van diverse kinderen en jongeren met elk hun eigen identiteit, voorkeuren, gewoontes en noden. Concreet betekent dit dat iemand steeds deel uitmaakt van meerdere groepen gebaseerd op verschillende kenmerken van iemands identiteit (bv. geslacht, klasse, etniciteit, handicapsituatie, hulpbehoevendheid, seksuele identiteit, enzovoort). Niemand behoort dus tot slechts één groep. Iedereen heeft een gelaagde identiteit. Bijvoorbeeld, iemand is niet enkel ‘een meisje’ maar kan ook deel zijn van een gezin dat soms financieel moelijker rondkomt, AD(H)D hebben, het Nederlands als nieuwkomer nog niet zo goed onder de knie heeft en zich soms (erg) veel zorgen maakt over de toekomst van hun gezin. Je dient als werking dus niet enkel rekening te houden met wat ze graag doet, maar ook op vlak van de financiële situatie van het gezin, eventuele noden op vlak van haar AD(H)D, haar beheersing van het Nederlands en waar ze soms van wakker ligt. Rekening houden met dit inzicht, betekent dat je vertrekt van een reflectieve en intersectionele houding. Hierbij probeer je veralgemeningen, stereotypen en vooroordelen over kinderen en jongeren te vermijden. Want dat kan tot discriminatie en uitsluiting leiden. Ga daarom steeds het gesprek aan met de kinderen en jongeren die je wil bereiken (en hun ouders of andere opvoedingsverantwoordelijken) om een vertrouwensrelatie op te bouwen en te vragen wat ze leuk en belangrijk vinden. Zo vergroot je de kans dat jouw werking meer op maat is van alle kinderen en jongeren!